WERELDLITERATUUR:

DE AVONTUREN VAN OLIVER TWIST

Dickens, C. (2005, origineel 1838). De avonturen van Oliver Twist

Amsterdam: L.J. Veen

Londen, in de jaren 1830. Oliver Twist komt ter wereld in diepe armoede. Kort na de geboorte sterft zijn moeder en zijn vader is onbekend. Daarom groeit Oliver op in een weeshuis, waarna hij op achtjarige leeftijd wordt overgeplaatst naar het armenhuis. Daar heerst een strenge hand en is er weinig eten. Oliver krijgt straf en wordt knecht bij de begrafenisondernemer. Wat later komt hij in de handen van een dievenbende terecht. En zo gaan de avonturen maar door en door…

Op woensdag 24 mei ging ik met medestudent Katleen Van Bladel in gesprek over het boek De avonturen van Oliver Twist. Hoewel we niet op voorhand hadden afgesproken waarover we het zouden hebben, werd ons gesprek gedomineerd door één thema: de verhaalopbouw. Uit ons gesprek kwam al snel naar boven dat wij allebei stevig hadden moeten zwoegen om het volledige boek te doorploeteren. Hoe komt dat?

Oliver Twist is een dikke klepper van bijna 500 pagina's. Het was voor Katleen en mij al een tijdje geleden dat we het boek hadden gelezen en we moesten allebei diep graven om het verhaal uit ons geheugen terug op te diepen. Dat er weinig van het verhaal is blijven hangen, zegt veel over het boek. Wij vonden het verhaal erg langdradig, met veel personages en veel bijverhalen die je ver doen afdwalen van het hoofdverhaal: het leven van Oliver Twist. Het is moeilijk om in het boek de hoofdzaken van de bijzaken te onderscheiden. Daardoor geraak je niet echt geconnecteerd met het verhaal en de personages.

In De avonturen van Oliver Twist zit een duidelijke golvende spanningsboog. Er is een constante afwisseling tussen geluk en pech. Na een tijdje wordt deze spanningsboog voorspelbaar en weet je wanneer er iets goed of fout gaat lopen. Dat neemt de spanning uit het verhaal net weg. Daarnaast zit het boek vol toevallige omstandigheden die personages (terug) bij elkaar brengen. Deze onrealistische toevalligheden deden ons vaak de wenkbrauwen fronsen en deden de realistische setting van het boek deels te niet. Het geeft het verhaal een goedkoop randje. Iets meer subtiliteit zou een meerwaarde zijn.

Hoewel Dickens heel veel tijd neemt om alle gebeurtenissen (te) uitvoerig te beschrijven en uit te spinnen, komt het einde van het verhaal er heel abrupt aan. Een ingewikkeld plot waarin veel op korte tijd gebeurt en dat moeilijk te begrijpen is, staat in sterk contrast met de rest van het verhaal. Het plot was bij ons beiden niet blijven hangen en riep nog steeds vragen op. Het lijkt alsof Dickens het schrijven plots beu was en snel een einde wou verzinnen aan het verhaal.

We kunnen concluderen dat we allebei deze 'originele' versie van het verhaal niet zouden aanraden aan andere volwassenen om het te lezen. Oliver Twist is nochtans een erg populair verhaal, dat in alle mogelijke gedaantes is verschenen. We zijn dan ook benieuwd om eens een interpretatie van het originele verhaal te lezen of te bekijken, zoals een film, musical of kinderversie. Wat blijft er dan nog overeind uit het lange verhaal? Waarschijnlijk de kern van het verhaal: de echte avonturen van Oliver Twist. Daar had Charles Dickens zich van ons ook gerust aan mogen houden. 

Inzichten uit besprekingen

Aangezien De avonturen van Oliver Twist al bijna tweehonderd jaar oud is, zijn er weinig recente kwalitatieve besprekingen in het Nederlands over te vinden. Daarom richt mij op een bespreking die de film met het boek vergelijkt, en twee Engelstalige amateurblogs.

Ik leerde bij uit de bespreking van De Foer dat Dickens Oliver Twist schreef toen hij nog maar 24 jaar was. Het was zijn tweede roman. Dat maakt dat Dickens op deze jonge leeftijd nog zoekende was. Dit toont zich in de weinig interessante karakterontwikkeling van Oliver Twist. Oliver is eigenlijk een passief en kleurloos jongetje die alle avonturen ondergaat maar niet het heft in eigen handen neemt. Daarom krijgen de nevenpersonages ook zoveel aandacht, omdat ze hij verhaal meer kleur moeten geven. Dit geeft een verklaring van de vele bijzaken in het boek.

Hoewel ik zelf geen grote fan ben van het boek, begrijp ik wel de sterke maatschappelijke waarde ervan, zoals Selwyn aangeeft. In het boek zit stevige maatschappijkritiek. Oliver Twist vertegenwoordigt de armoede in Londen, en legt de hypocrisie van de rijken bloot. Al zijn de karakters behoorlijk zwart-wit, goed of slecht. Hier mist de jonge Dickens nog wat nuance.

In zijn bespreking heeft Selwyn het ook over de opgeblazen schrijfstijl en lange zinnen vol omschrijvingen. Dit vond ik ook een minder fraai kantje aan het boek. Selwyn beweert dat dit deels komt doordat Dickens in een financieel systeem werkte waarbij hij werd beloond op basis van het aantal woorden. Een interessante piste, waarover ik nog nooit had gehoord.

In de review op Livejournal lees ik opnieuw dat Oliver Twist misschien dan wel een van de bekendste, maar zeker niet het beste boek van Charles Dickens is. Ook hier komt het vele opvulmateriaal ter sprake. De opmerkelijke toevalligheden zijn blijkbaar een typisch kenmerk van Dickens, net zoals de vele subplots, die in elkaar moeten worden gevlochten om het einde tot stand te brengen. "Mensen houden van Dickens of niet", schrijft de recensent. Een even zwart-witte uitspraak als in Dickens zijn boek zelf, maar ik denk dat hij gelijk heeft. Voorlopig zit ik toch in het niet-kamp.

Besprekingen

Book Review: Oliver Twist, or The Parish Boy's Progress , by Charles Dickens. (z.d.). https://inverarity.livejournal.com/299417.html?

De Foer, S. (2005, 14 oktober). HET BOEK IS BETER DAN DE FILM. Oliver Twist. De Standaard. https://www.standaard.be/cnt/g4nj20pu

Selwyn, M. (2012, 15 juli). Review: Oliver Twist by Charles Dickens. Bibliofreak.net - A Book Blog. https://www.bibliofreak.net/2012/02/review-oliver-twist-by-charles-dickens.html